काठमाडौँ, चैत ११ : नेपालमा पछिल्लो समय विद्युतीय चुलोको प्रयोग उल्लेखनीय रूपमा वृद्धि भएको छ। भन्सार विभागका अनुसार चालु आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को साउनदेखि फागुनसम्म ३१ करोड ४० लाख खर्च गरेर १५ लाख ८ हजार ६८६ ओटा विद्युतीय चुलो आयात गरिएको छ। यो अघिल्लो वर्षको सोही अवधिको तुलनामा करिब ५० प्रतिशतले वृद्धि भएको हो। नेपालमा चीनबाट सबैभन्दा धेरै विद्युतीय चुलो आयात गरिन्छ, साथै भारत, कतार, सिंगापुर, बंगलादेश, र मलेसियाबाट पनि चुलो भित्र्याइन्छ।
सरकारले नै विद्युतीय चुलोको प्रयोगलाई प्रोत्साहन गर्ने नीति लिएको छ, जसका कारण यसको लोकप्रियता बढेको भन्सार विभागका निर्देशक नारायणप्रसाद रेग्मी बताउँछन्। पेट्रोलियम पदार्थको मूल्यवृद्धि र विद्युत् आपूर्तिको सुधारले समेत यो प्रवृत्तिलाई थप सहज बनाएको छ। विशेषगरी, सन् २०१५ को इन्धन संकटपछि विद्युतीय चुलो नेपालका भान्साहरूमा छिर्न थालेको र हाल झन् लोकप्रिय बनेको देखिन्छ।
ऊर्जाविज्ञ विजयमान शेरचनका अनुसार एलपी ग्यासको प्रयोगले वायु प्रदूषण निम्त्याउने भएकाले यसको सट्टा विद्युतीय चुलो प्रयोगलाई बढावा दिनु आवश्यक छ। विद्युत् स्वदेशमै उत्पादन हुने भएकाले ग्यासभन्दा सस्तो र दीर्घकालीन रूपमा लाभदायक हुने उनको तर्क छ। नेपाल विद्युतीय व्यवसायी महासंघका अध्यक्ष रेशमप्रसाद देवकोटाका अनुसार लोडसेडिङको अन्त्यपछि बजारमा विद्युतीय चुलोको माग उल्लेखनीय रूपमा बढेको छ। विभिन्न प्रकारका इण्डक्शन र इन्फ्रारेड चुलोहरूले जुनसुकै भाँडामा खाना पकाउन सकिने भएकाले उपभोक्ताहरू पनि सन्तुष्ट छन्।
प्रतिनिधिमूलक प्रयोगकर्ताका रूपमा वानेश्वरकी सपना थापाले नाकाबन्दीको समयमा नै विद्युतीय चुलो अपनाएकी थिइन् र हालसम्म पनि यसको प्रयोग गरिरहेकी छन्। उनको अनुभव अनुसार यो आर्थिक रूपमा लाभदायक छ, साथै खाना पकाउन सजिलो पनि हुन्छ। ऊर्जा अध्ययन केन्द्रको अध्ययनले पनि ग्यासको तुलनामा विद्युतको प्रयोगले खाना पकाउन झन्डै आधा सस्तो पर्ने देखाएको छ।
सरकारले ‘एक घर, एक विद्युतीय चुलो अभियान’ अघि सारेको छ भने गण्डकी सरकारले अनुदानमा विद्युतीय चुलो वितरणसमेत गरिरहेको छ। नेपाल सरकारले मुलुकभित्र उत्पादित विद्युतको खपत बढाउने रणनीति लिएको छ। विद्युत विकास मार्गचित्र २०८१ अनुसार सन् २०३५ सम्म २८ हजार ५ सय मेगावाट विद्युत उत्पादन गर्ने लक्ष्य राखिएको छ। हाल नेपालमा विद्युत् जडित क्षमता ३४०३ मेगावाट छ र साढे १३ हजार मेगावाट स्वदेशमै खपत गर्ने लक्ष्य लिइएको छ।
विद्युतीय चुलोको प्रयोगले नेपालमा ऊर्जा सुरक्षालाई बलियो बनाउन मद्दत पुर्याउने देखिन्छ। सरकारको पहल, उपभोक्ताको उत्साह, र वातावरणीय लाभलाई मध्यनजर गर्दै विद्युतीय चुलो भविष्यमा अझ लोकप्रिय हुने सम्भावना छ।
